Van İlinin adının nereden geldiği kesin olarak bilinmemektedir. Adı bilinen en eski yerleşme, uzun yıllar Urartuların Başkenti olan Tuşpa'dır.

Van ve çevresine sırasıyla Hurriler, Urartular, Medler, Persler, Makedonyalılar, Partlar, Sasaniler, Bizanslar, Selçuklular, İlhanlılar, Celayiroğulları, Karakoyunlular, Akkoyunlular, Safeviler, Osmanlılar, Türkler yerleşmişlerdir.

Bölgede Neolitik Devirden itibaren kesintisiz devam eden kültürlerin varlığı tespit edilmiştir. Van'ı yüksek medeniyet düzeyine ilk defa Urartular çıkarmış, M. Ö. 6. Yüzyıl ortalarında yıkılmalarıyla birlikte yaklaşık 1400 sene kadar tarihi İpek Yolu üzerinden geçiş noktası olarak kullanılmıştır. Yeniden canlanması M. S. 8. Yüzyılda Vaspurakan Krallığı ile başlamıştır. 1914 senesinde başlayan I. Dünya savaşında Rusların istilası ve Ermenilerin ayaklanmasıyla başlayan karanlık günler 2 Nisan 1918 e (Van'ın Kurtuluşu) kadar sürmüştür.

Van'ı sayfalarla değil kitaplarla anlatmak gerekir. Ben ancak ana hatları bu kadar kısaltabildim, detaylara giremedim.

Şehir, ortalama yüksekliği 1700 m. civarında olan Van Ovasında kurulmuş olup Ovanın kenar kısımlarına doğru yükseklik 1800 m. yi bulur. Van Ovasının doğu kenarını 3204 m. yüksekliğe erişen Erek Dağı dik bir duvar gibi tamamıyla kapatır. Kuzeyinde Şah Bağı (1968 m.) kuzey doğusunda ise Musakent Tepesi (2407 m.) bulunur. Kuzeyde bulunan Tendürek Dağlarında 2400 ila 3000 m. arasında yükseklikleri değişen "Sınır Dağları" uzanır. Önemli akarsuları Hoşap Suyu, Memedik Çayı, Karasu, Bend - i Mahi Çayı, Deliçay, Irşad Çayı ve Zilan Çaylarıdır. Türkiye'nin en büyük gölü olan Van Gölü halk arasında deniz diye adlandırılır. İkinci büyük gölü Erçek Gölü dışında Keşiş Gölü gibi irili ufaklı birçok gölü daha vardır. 4 mevsimi zamanında yaşar ancak iklimi çok serttir. Yazı ilkbahar, ilkbaharı kışın uzantısı gibi geçirir. Van Gölü iklimi kısmen yumuşattığı için doğu bölgelerimizin en yeşil ili sayılır.

Adını verdiği göl çevresindeki en uzun kıyıya sahiptir. Van Gölü 3712 km², maksimum derinliği 451 m., ortalama derinliği 171 m., uzunluğu 125 km., genişliği 65 km., çevresi 530 km. dir. Suyu tuzlu ve sodalı olup yeryüzünde tuzlu ve sodalı suda yaşayan ve bu göle mahsus olan tek canlı İnci Kefali, bolluğu ve ucuz fiyatı ile yörenin balık ihtiyacına büyük ölçüde cevap verir. 2008 senesinde off-shore yarışları TURSAP tarafından süreklilik arz edeceği söylemiyle başlatılmıştır. Yaz aylarında yerel teknelerle Mavi Yolculuklar yapılmaktadır.

Kara Yolu, Demir Yolu, Hava Yolu ulaşımlarının hepsi mevcut olup, kara yolunu kısaltmak ve veya rahatlatmak için Tatvan - Van (karayolu yaklaşık 160 km.) arasında feribot ve tren ferisi ile göl (deniz) yolculuğu düşünülebilir ama maalesef T. C. D. D. nın düzenli tarife koymaması ile bu gemilerin eski ve yıpranmışlıkları sebebiyle çok büyük zaman kaybını göze almak gerekmektedir.

Kent içersinde Van Müzesi, Van Kalesi, Meher Kapı ve Kedi Evi, Van çevresinde doğuya doğru Çavuştepe Kalesi, Hoşap Kalesi, Çatak İlçesi Ganisipi Şelalesi, Başkale İlçesi Yavuzlar Köyünde Peri Bacaları ve Travertenler, dönüşte Gevaş İskelesi, kısa bir tekne yolculuğu ile Akdamar Adası, Edremit İlçesi; kuzeye doğru Muradiye Şelalesi, Erciş İlçesi; Özalp ve Saray İlçelerine doğru Aşağı ve Yukarı Anzaf Kaleleri görülmeye değerdir.

İlçeleri Gevaş, Gürpınar, Çatak, Erciş, Başkale, Saray, Özalp, Muradiye, Çaldıran, Edremit, Bahçesaray'dır.

VAN KEDİSİ	ESKİ VAN EVİ (VAN KALESİNDE)
EDREMİT İLÇESİ	VAN KALESİ
GÖRÜLMESİ ÖNERİLECEK TARİHİ VE TURİSTİK YERLER	Şehir merkezine 5 km. mesafede, iskelenin paralelinde bulunmaktadır.
AŞAĞI VE YUKARI ANZAF KALELERİ	ÇAVUŞTEPE KALESİ
Van'ın 10 km. kuzey doğusunda Van - Özalp karayolu yakınındadır.	Van - Hakkari yolunun 25. km. sinde karayolunun hemen güneyindedir.
HOŞAP KALESİ
	Van - Hakkari kara yolu üzerinde Gürpınar İlçesine bağlı Hoşap (Güzelsu) da yer alır

ULU CAMİİ : Eski Van'dadır.

İZZETİN ŞİR CAMİİ : Gevaş'ın Hişet Mahallesindedir. Batı cephesinin ortasındaki minare günümüze eklenmiştir.

KAYA ÇELEBİ CAMİİ : Günümüzde kullanılan tek eski eserdir.

HÜSREVPAŞA KÜLLİYESİ : Eski Van Şehrindedir.

YEDİ KİLİSE - VARAKVANK MANASTIRI : Erek Dağının batısında, Van'ın 9 km. güney doğusunda, Yukarı Bakraçlı Köyündedir.

ST. BARTHOLOMEUS KİLİSESİ : Başkale İlçesi Albayrak Köyündedir.

ÇARPANAK ADASI VE KİLİSESİ : Van merkezine yakın Dibek Köyü Burnundan Van İskelesinden ulaşılır. Ctouts Kilisesi adanın kuzey yönünde kurulmuştur.

MEHER KAPI : Van'ın 5 km. kuzeyinde Akköprü Mahellesindedir üzerinde Urartu Çivi yazıt bulunan bir kaya nişidir.

HALİME HATUN KÜMBETİ	İKİZ KÜMBETLER
Gevaş İlçesindeki Selçuklu Mezarlığının doğu tarafındadır.	Eski Van Şehri sur duvarları dışındadır.

ERCİŞ ZORTUL KÜMBETİ : İki katlı kümbetin kare kaidesi ve bunun üzerinde on iki gen gövdesi mevzuttur. Üzeri piramidal bir külahla örtülmüştür.

YEŞİLALIÇ KAYA NİŞİ : Saray İlçesindedir.

EVLİYA BEY KÖPRÜSÜ : Hoşap'ta Hoşap Suyu üzerindedir.

BEND - İ MAHİ KÖPRÜSÜ : Van - Erciş - Muradiye yol kavşağının 3 km. güney doğusunda Bend - i Mahi Çayı üzerindedir.

KIRMIZI KÖPRÜ : Bahçesaray Hizan Yolu üzerinde Müküs Çayına kurulmuştur.

MURADİYE ŞELALESİ	ŞEYTAN KÖPRÜSÜ
Muradiye İlçesine 10 km. uzaklıkta, Bend - i Mahi Çayı üzerindedir.	Muradiye Şelalesine 2 - 3 km. uzaklıktadır. Görünümü etkileyicidir.

GANİSİPİ ÇAĞLAYANI : Çatak İlçesine 5 km. mesafededir.

YAVUZLAR KÖYÜ PERİ BACALARI
	Başkale İlçesi Yavuzlar Köyündedir. Yarısı İran'da yarısı Türkiye'de bulunan Yiğit Dağı Volkanının ürettiği püskürme kayaçlarının aşınmaları sonucu ortaya çıktığı düşünülmektedir. Kapadokya bölgesindeki Peri Bacaları gibidir.

AKDAMAR ADASI ve AKDAMAR KİLİSESİ : Edremit ve Gevaş İlçelerinden motorlu teknelerle sürekli ulaşım vardır.

TURİZM ÇEŞİTLERİ :

KUŞ GÖZLEMCİLİĞİ : Erçek Gölünde Kılıçgaga, Büyük Cılıbıt, Karakoyunlu Batağı, Angıt, Van Gölündeki adalar ve sazlıklarda Yaz Ördeği, Akkanatlı Sumru, Van Gölü Martısı ile önemli kuş alanlarından birisi de Van'dır.

DAĞCILIK : Yükseklikleri itibarı ile ülkemizin en önemli dağlarından olan Artos Dağı, Erek Dağı ve Pirraşit Dağı yürüyüş, tırmanış, kış sporları sevenlere güzel olanaklar sunar.

BOTANİK TURİZMİ : Karasal iklimli Van'da gölün etkisiyle yüzlerce endemik bitki mevcuttur.

SAĞLIK TURİZMİ : Erciş İlçe merkezine 28 km. uzaklıkta bulunan Hasan Abdal Kaplıcası 60 - 80 C° arasında değişen su sıcaklığı ve içerdiği zengin kimyasal bileşenlerle ziyaretçilere şifa dağıtmaktadır.

İNANÇ TURİZMİ : İslam ve Hiristiyan inancına ait medeniyetlere ev sahipliği yapan ve bu medeniyetlerin ürünlerini üzerinde barındıran Van'da Hüsrevpaşa Camii, Akdamar Kilisesi, Çelebi Camii, Çarpanak Kilisesi, gibi önemli eserler ziyaretçilerini beklemektedir.

KIŞ TURİZMİ : Kurubaş ve Gevaş Abalı Köy kayak merkezlerinde Mayıs ayına kadar kayak yapılabilir.

HAVA SPORLARI : Gevaş İlçesi sınırları içerisindeki Artos Dağında yamaç paraşütü yapılmaktadır.

RAFTİNG : Bahçesaray İlçesi içinden geçen Müküs Çayı rafting sporu için idealdir.

SU SPORLARI : Van Gölünde yelken, kano, sörf ve su altı dalışları yapılabilmektedir.

KÜLTÜR ve SANAT :

El sanatlarından gümüş işlemeciliği, savat işlemeciliği, halı ve kilim işlemeciliği, keçecilik ve tiftikten çorap örücülüğü çok ileri düzeydedir.

Van halay bölgesi içinde olmakla beraber bar özelliği taşıyan oyunlara sahiptir. Viro Ban, Kersi, Kirsoni, Neri, Şamran gibi 30 civarında halen oynanan oyunların bilinen sayısı 120 civarındadır.

Özellikle kış gecelerinde evlerde bir araya gelen Van'lıların cümbüş, kaval, mey, zilli def, davul, bağlama ve keman gibi sazlar eşliğinde sedirlerde veya yer minderlerinde oturarak Van Türküleri, maniler söyleyip hikayeler anlattıkları Oturma Gecelerinde bolca çay içilir yöresel çerezler yenilir.

Van'a özgü lezzetler Kavurmalı Uşkun Ekşilisi, Sengeser, Kurut Aşı, Kürt Köftesi, İlitme, Ayran Aşı, Şile, Bulgur Aşı, Çılbır, Ekşili, Keledoş, Mıhla, Erişte Aşı'nın yanı sıra Kaşık Tatlısı, Demir Tatlısı ve Van Pastası damak zevkinize hitap edecektir. Kahvaltı salonlarının ve Kaymak, Otlu Peynir, Tereyağı, Taş Fırınlarda odunla özel olarak pişirilen ekmek ve çörekler, murtuğa, cacıktan oluşan Van Kahvaltısının ünü ülkemizin her yerinde bilinmektedir. Van Gölünden çıkan Van Balığı (inci kefali) bol havyarlı az kılçıklı bir balık türü olup mutlaka tadılmalıdır.

Van çevresinde Doğu Beyazıt'ta İshak Paşa Sarayı, Nuh'un Gemisi, Meteor Çukuru, Bitlis'te Nemrut Gölü (Nemrut'un yazlık mekanı olarak ta bilinir), Bitlis Deresi, Bitlis'in Ahlat İlçesinde Selçuklu Mezarlığı, Hakkari'nin üzerine oturduğu kayalık dağlar görülmeye değer tarihi ve coğrafi yerlerdir.

Van ili stratejik konumu özelliğiyle de ülkemizin göz bebeği olmasını hak etmesine rağmen ne yazık ki gereken önem verilmemekte, hassasiyet gösterilmemektedir.

Kış mevsiminden ilkbahara geçişte Van'dan Edremit İlçesine giderken sol yanınızda göreceğiniz zümrüt yeşillikler, sağ yanınızda göreceğiniz Akdeniz kıyılarını anımsatan güzellikte masmavi Van Gölü, havada pırıl pırıl güneş, karşıda karları erimemiş Süphan Dağı manzarası dünyanın kaç yerinde görülebilir bilmiyorum.